Cầu ngói Thanh Toàn là một di tích lịch sử, văn hóa quan trọng nằm tại xã Thủy Thanh, thị xã Hương Thủy. Cách trung tâm thành phố Huế khoảng 8 km về phía Đông Nam. Đây là một cây cầu cổ có lịch sử lâu đời, gắn liền với nền văn hóa và đời sống của người dân địa phương.

Lịch sử hình thành

Cầu ngói Thanh Toàn được xây dựng vào khoảng giữa thế kỷ 18, cụ thể là năm 1776, dưới thời vua Lê Hiển Tông. Cây cầu là một món quà do bà Trần Thị Đạo, vợ của một quan lớn dưới triều Lê. tự bỏ tiền ra xây dựng để phục vụ cho việc đi lại của người dân. Bà Trần Thị Đạo xuất thân từ làng Thủy Thanh, và để ghi nhớ công lao của bà. Nhà vua đã ban sắc phong và miễn thuế cho người dân trong làng.

Kiến trúc độc đáo

Cầu ngói Thanh Toàn có kiến trúc khá giống với Chùa Cầu ở Hội An. Nhưng mang những nét riêng biệt của kiến trúc Huế:

• Kết cấu: Cầu được làm hoàn toàn bằng gỗ, với chiều dài khoảng 17m và chiều rộng 4m, chia thành 7 gian. Cầu được xây dựng theo phong cách “thượng gia, hạ kiều” (nhà trên, cầu dưới). Tức là phía dưới là cầu, còn phía trên có mái che. Kiểu kiến trúc này giúp cầu trở nên vững chãi và có chức năng bảo vệ người qua lại khỏi nắng mưa.
• Mái ngói: Cầu được lợp ngói lưu ly, một loại ngói truyền thống phổ biến trong kiến trúc cung đình Huế. Tạo nên vẻ đẹp cổ kính và thanh bình cho cây cầu. Mái ngói không chỉ mang tính thẩm mỹ mà còn giúp bảo vệ kết cấu gỗ khỏi tác động của thời tiết.
• Trang trí: Phần bên trong cầu được trang trí bằng những chi tiết chạm trổ tinh xảo. Chủ yếu là các hoa văn truyền thống. Trên các đầu dầm và cột có hình ảnh của rồng, phượng. Tượng trưng cho sự cao quý và quyền uy. Cầu còn có các ghế gỗ được bố trí dọc hai bên để người dân có thể nghỉ ngơi khi qua cầu.

Giá trị văn hóa

Cầu ngói Thanh Toàn không chỉ có giá trị về mặt kiến trúc mà còn mang đậm giá trị văn hóa và tâm linh của người dân địa phương. Cầu đã gắn liền với cuộc sống thường nhật của nhiều thế hệ người dân Thủy Thanh. Trước đây, cây cầu là nơi diễn ra các sinh hoạt cộng đồng. Nơi giao lưu và buôn bán của dân làng.

Hàng năm, vào dịp lễ hội và đặc biệt là Tết Nguyên đán. Cây cầu là nơi diễn ra các hoạt động văn hóa truyền thống. Như hát bài chòi, đánh cờ người, thả diều và nhiều trò chơi dân gian khác. Những hoạt động này không chỉ thu hút người dân trong vùng mà còn hấp dẫn nhiều du khách thập phương đến trải nghiệm.

Tôn tạo và bảo tồn

Qua hơn 200 năm tồn tại, cầu ngói Thanh Toàn đã nhiều lần được tu sửa và tôn tạo. Các lần tu sửa này không làm mất đi nét đẹp cổ kính ban đầu mà còn giữ gìn giá trị lịch sử và văn hóa của cầu. Vào năm 1991, cây cầu đã được công nhận là di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia. Giúp nâng cao nhận thức về việc bảo tồn di sản văn hóa của đất nước.

Ngoài ra, xung quanh khu vực cầu ngói Thanh Toàn. Chính quyền địa phương còn phát triển thêm nhiều công trình phục vụ du lịch như nhà văn hóa cộng đồng. Các khu vực trưng bày nông cụ. Và chợ quê truyền thống để du khách có thể tham quan và tìm hiểu về đời sống nông thôn miền Trung.

Trải nghiệm du lịch

Ngày nay, cầu ngói Thanh Toàn là điểm đến không thể bỏ qua khi đến Huế. Du khách đến đây không chỉ để chiêm ngưỡng nét đẹp kiến trúc mà còn được trải nghiệm không gian văn hóa truyền thống của vùng quê yên bình. Vào các dịp lễ hội, du khách có cơ hội tham gia các hoạt động văn hóa. Tìm hiểu về các nghề truyền thống như làm nón lá, làm ruộng. Và nấu các món ăn dân dã của người dân miền Trung.

Chợ quê Thủy Thanh, diễn ra gần cầu, là nơi du khách có thể thưởng thức các món ăn đặc sản của Huế như bánh bèo, bánh nậm, bánh bột lọc, hay chè cung đình. Du khách cũng có thể mua những sản phẩm thủ công mỹ nghệ địa phương làm kỷ niệm.

Lễ hội cầu ngói Thanh Toàn

Một trong những sự kiện văn hóa quan trọng gắn liền với cây cầu là Lễ hội cầu ngói Thanh Toàn. Thường được tổ chức vào mùa thu trong dịp Festival Huế. Lễ hội này tôn vinh các giá trị văn hóa truyền thống. Với nhiều hoạt động như đua ghe, hội bài chòi, và trình diễn các làn điệu dân ca xứ Huế.

Ý nghĩa biểu tượng

Cầu ngói Thanh Toàn là biểu tượng của sự hòa hợp giữa con người và thiên nhiên. Nó phản ánh tình cảm của người dân địa phương đối với quê hương. Và là minh chứng cho lòng từ thiện của bà Trần Thị Đạo. Đồng thời, cây cầu cũng thể hiện sự kết nối giữa các thế hệ. Giữa quá khứ và hiện tại, giúp gìn giữ bản sắc văn hóa Huế.

Cầu ngói Thanh Toàn không chỉ là một điểm du lịch hấp dẫn mà còn là nơi lưu giữ ký ức và truyền thống của một vùng quê thanh bình. Góp phần quan trọng vào việc bảo tồn di sản văn hóa Huế và Việt Nam.